De afgelopen decennia hebben de banken in het MKB markaandeel proberen te veroveren door zwaar in te zetten op overnamefinancieringen. Dit ging gepaard met lage rentes. Goodwill financieringen (dus zonder zekerheid) werden gefinancierd met renteopslagen tussen de 1% en 2%, oftewel in totaal ruim onder de 5% rente. Financieringen van circa 3,5 keer EBITDA waren hierbij geen uitzondering. De voordelen zijn evident. Als een bedrijf voor 4,5 keer EBITDA was gekocht was er sprake van een enorme hefboom voor de verstrekkers van het eigen vermogen.

Hieronder is kort uitgewerkt dat bij een gelijkblijvende waarde de verstrekkers van eigen vermogen een rendement maken van bijna 60% (KEV) per jaar tegenover de bank 4%. De vraag is of dit wel een reële verdeling van het risico is.

Er kleven ook nadelen aan dergelijke financieringen. Een bank financiert veelal met kort geld en wil het geld dat ze lenen zo snel mogelijk terug. Als gevolg van de forse aflossingen, zijn de financieringslasten ondanks de lage rente heel hoog. De rente is bijna van ondergeschikt belang.

Ter illustratie:als ik 100 euro leen en dat in vier jaar moet aflossen, dan is dat 25 euro en dus 25% van de hoofdsom per jaar. Of ik dan 3% of 5% rente betaal, leidt dit tot 28% of 30% van de hoofdsom aan financieringslasten.

De afgelopen tijd is de koers van de banken sterk veranderd. In plaats van inzetten op groei in het MKB is er eerder sprake van consolidatie tot afbouw van het marktaandeel. Dit signaal wordt ook afgegeven door de Deutsche Bank, waar berichten de ronde doen dat ze van vele duizenden mooie MKB bedrijven als klant afwillen. Klaarblijkelijk zijn de banken zelf ook gaan inzien dat ze in veel gevallen als verstrekker van risicodragend vermogen hebben geacteerd, zonder dat ze daar ook het bijbehorende rendement hebben bedongen.

Gaan we de banken missen?

Gelukkig zijn er enkele oplossingen om het financieringsgat op te vangen, dat door de houding van de banken ontstaat.

Prijs omlaag

De prijzen staan uiteraard onder druk. Maar MKB ondernemingen worden veelal gewaardeerd tegen rendementseisen tussen de 15% en 25%. In vergelijking met andere beleggingen lijkt dit niet overgewaardeerd.

Meer financiering door kopers

Kopers snappen ook steeds meer dat ze meer moeten inbrengen als gevolg van de houding van de banken.

Meer financiering door verkopers

In veel overnames beseffen verkopers tegenwoordig dat ze een deel van de koopsom gefaseerd ontvangen om de overnamepartij tegemoet te komen.

Andere financiers

Elke dag ontstaan er nieuwe initiatieven. Van oudsher zijn er al een aantal gerenommeerde participatiemaatschappijen. Met name bedrijfsobligaties zijn echter in opkomst.

Afgezien van deze oplossingen zullen banken zeker gemist worden. Het is schier onmogelijk partijen te vinden die tegen 3% tot 5% rente willen financieren. De alternatieve financieringsvormen zorgen er echter wel voor dat transacties blijven doorgaan. Daarnaast kan nog steeds een meer dan uitstekend rendement worden behaald door kopers, indien de financier 8% rente verlangd. De REV komt dan uit op 49% (uitgaande van het bovenstaande rekenvoorbeeld), maar de financieringslasten zijn veel lager in het geval van een obligatie met een herfinanciering in zijn geheel over een aantal jaren.

Voordelen alternatieve financieringen

Alternatieve financieringen zijn veel beter voor de continuïteit van de onderneming. Een bank heeft eigenlijk geen upside. Het enige belang van de bank is dat de lening terug komt en het liefst zo snel mogelijk. Dit legt veel druk op de cashflow en leidt vaak tot een starre houding bij groei of onverwachte ontwikkelingen. Veel alternatieve financieringsvormen hebben een vorm van aandelenkapitaal in zich en zijn daarom gericht op lange termijn groei en ontwikkeling. Dit matcht veel beter met de belangen van de ondernemer.

Dit geldt ook voor obligaties, die veelal worden verstrekt door succesvolle oud-ondernemers. Deze oud-ondernemers zoeken een vast rendement voor een langere periode en niet zozeer een snelle aflossing. Dit zorgt ervoor dat de kopende ondernemer de eerste jaren na de overname kan werken aan groei en ontwikkeling. Hij wordt hierdoor veel minder wordt gedwongen met aflossing bezig te zijn.

Conclusie

De mate van financiering met bankleningen is in Nederland heel hoog. 80% van alle financieringen wordt door de banken verstrekt. In de Verenigde Staten is het totaal tegenovergestelde bereikt. Hier wordt 80% van de financieringen door de kapitaalmarkt opgehoest. Mijn verwachting is dat ook in Nederland de kapitaalmarkt snel aan aandeel zal winnen.

Banken zullen structureel lagere overnamefinancieringen verstrekken. Dat is goed te begrijpen vanuit de historische rendementen op deze financieringen. Andere financieringsvormen zijn voor de continuïteit van de onderneming eigenlijk veel beter en het rendement blijft meer dan uitstekend. Als gevolg van de extreem lage rentekosten, en de ruime hoeveelheid bankkredieten, waren alternatieven tot voor kort simpelweg niet interessant.

Zoals een bekend voetballer ooit zei ‘elk nadeel heb zijn voordeel’. Ondanks dat de transitieperiode vervelend is, denk ik dat we er uiteindelijk met zijn allen op vooruit gaan.